Tawny? Ruby? Colheita? Vintage? LBV?

Porto, de iconische versterkte wijn uit Portugal, heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot de 17e eeuw. Afkomstig uit de Douro-vallei, werd porto oorspronkelijk ontwikkeld om de wijn tijdens de lange zeereizen naar Engeland te kunnen bewaren. Door de wijn te versterken met brandewijn bleef hij stabieler en zoeter, wat hem ideaal maakte voor export.

Na verloop van tijd ontstonden de verschillende stijlen van porto — Ruby, Tawny, LBV en Vintage — als gevolg van experimenten met rijping, opslag en vraag naar verschillende smaakprofielen. Zo konden wijnmakers zowel jonge, fruitige wijnen aanbieden als complexe, langdurig gerijpte wijnen voor speciale gelegenheden.

Waarom zijn er verschillende soorten porto?

1. Ruby: Kort gerijpt op grote vaten, zodat de fruitige aroma’s behouden blijven. Ruby-port ontstond uit de behoefte aan een jonge, toegankelijke port die snel kon worden gedronken.
2. Tawny: Langdurig gerijpt op kleine houten vaten, waardoor oxidatie en complexiteit ontstaan. Tawny werd populair bij verzamelaars en fijnproevers die houdbaarheid en diepte van smaak waardeerden.
3. Late Bottled Vintage (LBV): Een combinatie van kracht en drinkbaarheid. LBV bood een oplossing voor wijn van een enkel oogstjaar die toegankelijk moest zijn zonder decennia te rijpen zoals Vintage-port.
4. Vintage: Alleen geproduceerd in uitzonderlijke oogstjaren, met korte vatrijping gevolgd door lange flesrijping. Vintage-port ontstond uit de wens om de allerbeste oogsten te bewaren als exclusieve wijnen met een lange levensduur.

Tijdlijn: Evolutie van de verschillende soorten porto

Door een combinatie van praktische noodzaak (bewaring voor transport), vraag naar verschillende smaakprofielen en experimenten met rijpingstechnieken zijn verschillende stijlen ontstaan.  Vandaag onderscheiden we twee grote families: de Ruby-stijl (fruitig, jong, vatgerijpt) en de Tawny-stijl (oxidatief, vatgerijpt en amberkleurig). Daartussenin vind je subtiele variaties die elk hun eigen verhaal vertellen.

17e eeuw – Ontstaan van portwijn

• Britse handelaren versterken de wijn uit Porto met brandewijn om de lange zeereis te overleven.
• Het begin van de export van port vanuit Porto naar Engeland.

De Ruby-familie: kracht en fruitigheid

18e eeuw – Ruby Port

• De eerste commerciële stijl van porto. Kort gerijpt in grote houten vaten (2–3 jaar) om de fruitigheid te bewaren. 
• Levendig robijnrood van kleur, met aroma’s van kersen, cassis en bramen.
• De basisstijl die symbool staat voor jeugd, levendigheid en energie.
• heerlijk bij pure chocolade of rood fruitdesserts.

19e eeuw – Ruby Reserve (Special Reserve)

• Een selectie van de beste Ruby-wijnen, afkomstig uit betere wijngaarden en oogstjaren.
• Rijpt iets langer (4–5 jaar) en krijgt daardoor meer body en kruidigheid, zonder zijn frisse karakter te verliezen.
• De brug tussen Ruby en LBV.
• Officieel erkend door het IVDP als kwaliteitsniveau boven gewone Ruby.

20e eeuw - Uitzonderlijke jaren – Vintage Port

• De kroon op het werk. Alleen gemaakt in buitengewone oogstjaren, na goedkeuring door het IVDP.
• Rijpt slechts 2 jaar op vat en ontwikkelt daarna tientallen jaren op fles.
• Diep robijnrood, intens fruitig in zijn jeugd, en met tijd transformeert hij naar tonen van leer, noten en kruiden.
• De meest verzamelwaardige porto – een wijn met een lang leven.

20e eeuw – Late Bottled Vintage (LBV)

• Ontstaan als alternatief voor Vintage-port.
• Gemaakt van één oogstjaar, rijpt 4–6 jaar op vat, en wordt gebotteld als hij perfect drinkbaar is.
• Vol, rond en fluweelzacht, met het karakter van een jonge Vintage maar zonder de nood aan flesrijping.
• Sommige LBV’s zijn ongefilterd – deze kunnen nog jaren verbeteren.

19e eeuw – Crusted Port

• Een Britse uitvinding voor de portliefhebber die de complexiteit van Vintage zoekt zonder het prijskaartje.
• Een blend van verschillende oogstjaren, ongefilterd gebotteld.
• Tijdens de flesrijping vormt zich een “crust” (bezinksel) – vandaar de naam.
• Vol, donker, intens en krachtig, met kruidige aroma’s van pruimen, cacao en specerijen.
• Crusted Port is de ambachtelijke, flesgerijpte broer van LBV.

De Tawny-familie: elegantie en tijd

19e eeuw – Tawny Port

• Langzaam gerijpt in kleine houten vaten, waardoor zuurstof zijn werk kan doen en meer contact is met hout. 
• De wijn krijgt een amberkleur en ontwikkelt aroma’s van noten, karamel en vijgen.
• Zachter, verfijnder en meer oxidatief dan Ruby.
• De favoriete porto van wie houdt van subtiele zoetheid en diepte.

19e eeuw – Tawny Reserve

• Een blend van oudere wijnen, gemiddeld 7 jaar oud.
• Complexer dan de gewone Tawny, maar jonger dan een 10 Years Old.
• Toont delicate tonen van geroosterde noten, toffee en gedroogde abrikoos.
• Een “tussenstijl” die zachtheid combineert met karakter.

Laat 19e eeuw – Colheita Port

• Een Tawny uit één enkel oogstjaar — “colheita” betekent letterlijk “oogst”.
• Moet minstens 7 jaar op vat rijpen, vaak veel langer.
• Elke fles vertelt het verhaal van één jaargang, met elegante tonen van honing, vijgen en gebrande suiker.
• Zeldzaam, complex en geliefd bij kenners.

20e eeuw – Aged Tawnies (10, 20, 30, 40 Years Old)

• De ultieme vorm van gerijpte port. Hier ontstaat het concept van 'age statement'. De leeftijd op de fles verwijst naar het smaakprofiel van de Porto. De wijnmaker blend verschillende jaargangen, zodat de smaak overeenkomt naar wat een x-jarige port zou smaken moest hij op vat gerijpt hebben.
• Rijk, zijdeachtig, met aroma’s van noten, sinaasappelschil, koffie en kruiden.
• Hoe ouder de Tawny, hoe lichter de kleur en complexer de smaak.

Port bewaren na opening